Net zoals je thuis waarschijnlijk al enkele LED-gloeilampen gebruikt, is ook in de fotowereld LED-verlichting sterk in opkomst. En net als gewone lampen waren ze lange tijd erg prijzig, maar de laatste tijd zijn ze sterk in prijs gezakt en daarom heel interessant. Maar er zijn ook nog altijd andere soorten continulicht - wat is wat, en wat is geschikt voor wie?

Vroeger: lampen met gloeidraad

Als je in de foto- of videowereld continulicht nodig had, was je lange tijd aangewezen op conventionele gloeilampen. Geen normale peertjes, maar zeer sterke gloeilampen, enigszins vergelijkbaar met bouwlampen. In het engels heten dit soort lampen "tungsten" of "tungsten lighting". Deze lampen hebben twee nadelen: de kleurtemperatuur van lampen met gloeidraad is altijd is vrij warm (rond 3200 Kelvin). Het licht heeft een gele kleur, dus het beïnvloedt de kleuren meteen. En ze worden superheet.

De kleurtemperatuur hoeft niet per se een nadeel te zijn. Huidtinten lijken wat "gezonder" wanneer het licht wat warmer is. Ook kun je de afwijkende kleur met de witbalans op de camera en/of met bewerkingssoftware achteraf corrigeren, maar een fantastische oplossing is het niet, omdat je met deze correctie nooit meer 100% de juiste kleuren kunt reproduceren. Als een exacte kleurweergave dus belangrijk is (denk aan het fotograferen van producten) dan moet je dit soort lampen zeker niet hebben.

Vaak zitten in dergelijke foto/videolampen ventilatoren om het apparaat te koelen, wat ze bij video dus heel irritant maakt. Je moet je microfoon(s) anders richten/opstellen om niet teveel ruis van de lampen op te pikken.

Ze zijn nog wel verkrijgbaar voor de liefhebber (op deze pagina), of als aanvulling op bestaande continulicht setups met deze lampen. Een ander punt is de prijs, ze zijn relatief goedkoop en geven veel licht. Daarnaast zijn ze traploos dimbaar, je kunt de hoeveelheid licht dus precies regelen.

Voor wie: foto/videografen waar een 100% nauwkeurige kleurweergave niet superbelangrijk is, wanneer je het niet erg vindt dat de lampen een beetje suizen door de ventilatoren, wanneer je een klein budget hebt, wanneer je een ruime, goed geventileerde ruimte hebt zodat de warmte niet hinderlijk is.

Nu: spiraallampen (spaarlampen)

Gelukkig zijn er al een hele tijd spaarlampen op de markt. Deze zgn. fluorescentielampen zijn ook vergelijkbaar met wat je thuis misschien gebruikt, maar dan veel groter en sterker. Ter vervanging van een 40W gloeilamp boven je eettafel, koop je een 8W spaarlamp. Spaarlampen besparen een factor vijf aan energie, bij een gelijkblijvende licht output. Dus een gangbare 40 Watt daglichtlamp (zoals hiernaast afgebeeld) heeft een rendement van maar liefst 200 Watt.

Dit soort spiraallampen voor foto en video (liefkozend ook wel "wokkel-lampen" genoemd) zijn verkrijgbaar in allerlei sterktes verkrijgbaar, van 28W tot wel 135W. Dit is dus het vermogen dat ze verbruiken; het afgegeven vermogen is dus een vijfvoud hiervan.

Door het geringe verbruik gaat er weinig energie verloren aan warmte. Ze worden wel een beetje lauw maar dit is volkomen verwaarloosbaar, zeker in vergelijking met lampen met gloeidraad. Dit betekent dat ze dus geen actieve koeling (ventilatoren) nodig hebben, wat ze perfect maakt voor video.

De kleurtemperatuur is ook anders. Die is niet warmgeel zoals bij de tungsten lampen, maar neutraal wit (meestal rond 5500 Kelvin). Deze kleurtemperatuur is vergelijkbaar met normaal daglicht op een bewolkte dag.

Het mooie hiervan is dat het geen vertekende kleuren geeft en dat er geen kleurcorrectie nodig is. Doordat het zgn. full spectrum lampen zijn, heeft hetgeen je ermee belicht, zijn echte kleur. Dit maakt het ook ideaal voor niet-fotografen, die geen zin hebben in gedoe met kleurcorrecties. Doordat de kleuren vanaf het begin al goed zijn, heb je met fullspectrum daglichtlampen de nauwkeurigste kleurreproductie.

Het enige nadeel is dat deze lampen niet dimbaar zijn. Ze kunnen alleen aan en uit. Vaak zie je dat een daglicht-unit meerdere losse wokkellampen heeft, die je per stuk aan- en uit kunt zetten, zo kun je dus in stapjes de lichtopbrengst van zo'n daglichtlamp-unit bepalen, maar niet helemaal traploos dus.

Deze lampen worden geleverd met een reflector (om het licht te bundelen) of een softbox (om het licht te verzachten en te spreiden). Als je personen gaat filmen, of glanzende producten, is een softbox aan te bevelen boven een reflector. Je vindt ze hier als losse lampen (waar je zelf nog een lampstatief bij moet kopen) en hier als continulicht sets (meestal met 2 lampen en 2 statieven, zodat je kunt werken met een hoofdlicht en invullicht).

Voor wie: iedereen die wil fotograferen of filmen bij neutraal daglicht, zonder bijgeluid van ventilatoren, zonder enorme warmteontwikkeling. Wanneer het niet per se portable hoeft te zijn of op accu hoeft te werken. Wanneer je niet het budget hebt voor LED (wat nog altijd wel wat duurder is).

Straks: LED?

LED-lampen heb je voor de foto/videostudio, maar ook kleinere lampen voor op je foto/videocamera. Deze lampen combineren de voordelen van bovengenoemde soorten lampen, zonder de nadelen!

Ten eerste zijn ze heel energiezuinig: vijf keer zuiniger dan een spaarlamp en dus maar liefst 25x zuiniger dan conventioneel licht. Ze produceren geen warmte, dus LED-studiolampen hebben dus geen ingebouwde koelventilator nodig: ze zijn 100% stil.

Een tweede punt is doordat ze zo energiezuinig zijn, de lampen ook kunnen werken op accu's: niet alleen de compacte camperalampen maar zelfs de grote studiolampen.

Je kunt LED-lampen (zowel LED-studiolampen als de compacte modellen) daarnaast traploos dimmen, dus heel nauwkeurig de hoeveelheid licht bepalen.

En ten vierde: de standaard LED-lampen hebben een kleurtemperatuur van 5500K, vergelijkbaar met de fluorescentielampen dus. Maar er zijn nu ook modellen met 2 soorten lampjes: wit en geel. Je kunt dan met knoppen achterop de lamp beide helften feller en minder fel laten branden. Je kunt het gele en witte licht dus mengen, om precies de juiste kleurtemperatuur te krijgen. 

De kleurtemperatuur kun je dan variëren van 3000K (vergelijkbaar met een zonsondergang) tot 7000K (zeer koud licht, bijna blauw-achtig). Dit komt van pas bij verschillende huidskleuren: iemand die heel bleek is, kun je met een iets warmer licht er gezonder uit laten zien. Het komt ook van pas bij greenscreen toepassingen: als je van plan bent om achter de persoon een nachtscène te monteren, is een koud, blauwig licht perfect om de maan na te bootsen. Omgekeerd geldt dat met warmgeel licht, als je er een strand achter wilt monteren.

LED-lampen voor fotostudio/videostudio hebben bijna allemaal een kleppenset zodat je het licht kunt richten, de meeste modellen hebben ook een softbox die je er naar keuze wel (als je zacht licht wilt) of niet voor kunt plaatsen (voor harder, direct licht).

Voor wie: iedereen die wil fotograferen of filmen, de kleurtemperatuur wil kunnen aanpassen, zonder bijgeluid van ventilatoren, zonder warmteontwikkeling. Voor iedereen die een portable daglichtoplossing zoekt die makkelijk mee te nemen is en ook op accu kan werken. Wanneer het budget dit toelaat.

Vond je dit artikel waardevol?