Veel gestelde Vragen Studiofotografie Algemeen De simpelste inleiding in studiolicht ooit
Als je nog nooit met externe belichting (dus niet met alléén de ingebouwde flitser in je camera) hebt gewerkt, dan kan de keuze nogal overweldigend overkomen. Dit artikel maakt je wegwijs in de mogelijkheden!
Als de omgeving te donker is om je onderwerp goed belicht te krijgen, kun je natuurlijk de ingebouwde flitser in je camera gebruiken. Maar een mooie foto wordt het niet. Doordat je maar 1 lichtbron hebt, krijg je sterke slagschaduwen. Daarnaast wordt je onderwerp (een product, een fotomodel, of wat dan ook) heel erg plat doordat het flitslicht vanaf je camera komt.
(Links: directe flits vanaf de camera. Rechts: studioflitser schuin boven het model)
Externe belichting, of dat nu studioflitsers of continulampen zijn, zorgen voor een natuurlijker licht wat er veel mooier uit ziet. Niet alleen kun je het er natuurlijk uit laten zien, je kunt ook spelen met het licht door het effect wat aan te dikken, waardoor je bijvoorbeeld prachtige portretfoto's kunt maken.
Studiolicht kun je onderverdelen in twee hoofdgroepen: flitslicht en continulicht. Hieronder lees je van elk de voor- en nadelen.
StudioflitsersStudioflitsers kun je overal voor gebruiken. Het voordeel is dat je hiermee beweging makkelijker kunt 'bevriezen'. Bij een flits geeft een studioflitser veel meer licht dan een continulamp. Daardoor kun je een kortere sluitertijd gebruiken en wordt beweging dus 'bevroren'. Denk aan wapperende haren, iemand die springt, druppels water, etc. Bij continulicht moet je, door de wat lagere lichtopbrengst, een langere sluitertijd gebruiken. Hierdoor wordt beweging 'wazig' en niet scherp vastgelegd.
Een tweede voordeel is dat er voor studioflitsers, in tegenstelling tot continulampen, heel veel accessoires verkrijgbaar zijn om het licht zo te krijgen als je het hebben wilt. Denk aan softboxen om het licht te spreiden, een snoot om het licht te bundelen, een grid (honingraat) die bij een softbox of snoot het licht nog beter richt, een diffuusbol die zorgt dat een hele ruimte wordt verlicht, een beautydish die zorgt voor die typische glossy-magazine-look, etc etc.
Continulampen worden vaak geleverd met een softbox die je niet kunt wisselen. Als je wilt spelen met licht, en van je foto echt een kunstwerk wilt maken, als een echte fotograaf dus, dan ben je aangewezen op studioflitsers.
ContinulichtHet woord zegt het al: continulicht brandt continu, en flitsers dus maar een fractie van een seconde. Doordat je de hele tijd licht hebt, is het voordeel dat je kunt zien hoe de foto wordt, voordat je de foto maakt. Daarnaast kun je in plaats van een foto, op dat moment ook een video maken. Dat kan met flitslicht logischerwijs niet.
Doordat je kunt zien hoe de foto wordt voordat de foto gemaakt is, wordt werken met continulicht veel gebruikt door niet-fotografen. Denk aan bedrijven die foto's van producten willen maken voor hun webshop. Het nadeel is, zoals hierboven reeds genoemd, dat je qua vorm van je licht, veel minder flexibel bent.
Continulicht wordt dus vooral gebruikt bij simpele vormen van fotografie met rechttoe-rechtaan belichting.
Bij studioflitsers moet je je camera handmatig instellen. Waarom niet op de automatische stand? Op de automatische stand werkt het zo: als je de ontspanknop half indrukt om scherp te stellen (als je autofocus gebruikt) zal de camera een lichtmeting doen. Aan de hand hiervan kiest hij automatisch een sluitertijd en diafragma. Deze lichtmeting is gebaseerd om wat hij op dat moment ziet - dus zonder licht van de studioflitsers erbij.
Als je vervolgens de ontspanknop doordrukt en de foto maakt, zorgt het flitslicht ervoor dat de foto altijd vreselijk overbelicht is. De camera wist immers niet dat de studioflitsers zouden gaan flitsen.
Daarom moet je de camera op de M-stand zetten en handmatig een sluitertijd en diafragma kiezen. Dat is niet moeilijk, maar voor mensen met geen kennis van of interesse in fotografie zijn termen als sluitertijd en diafragma nogal hokuspokus.
Met continulicht kun je - in principe - wèl op de automatische stand werken: doordat de omstandigheden bij de lichtmeting en bij het daadwerkelijke maken van de foto 100% gelijk zijn.
Bovenstaande verhaal gaat echter niet op wanneer je een spierwitte of pikzwarte achtergrond wilt. Dan moet je óók bij continulicht de camera op de M-stand zetten. Dat komt doordat de camera bij de lichtmeting een sluitertijd en diafragma-combinatie zoekt waarbij wij als kijker overal in de foto detail kunnen herkennen.
Als je bijvoorbeeld een product fotografeert met een wit doek (of witte papierrol) als achtergrond, zal de camera belichtingswaarden kiezen waarbij wij als kijker overal in de foto details kunnen onderscheiden. De camera zorgt er dus voor dat we de structuur van het doek kunnen zien. Dat is goed bedoeld (en in principe ook juist) maar bij een witte achtergrond niet wenselijk. Want hij zal de belichting zover naar beneden bijstellen dat het witte doek niet wit lijkt, maar eerder lichtgrijs en grauw. Een typische webshop-foto, met een spierwitte achtergrond waarin je geen details kunt zien, is, fotografisch gezien eigenlijk een foute foto.
(Links: productfoto genomen op automatische stand met witte achtergrond (die dus grijs lijkt). Rechts: dezelfde foto, maar dan met handmatige camera-instellingen.)
Hetzelfde geldt bij een zwarte achtergrond: de camera zal een sluitertijd en diafragma kiezen waarbij niet alleen het onderwerp, maar ook de achtergrond - fotografisch gezien - goed belicht is. Het resultaat is een veel te lichte foto waarbij het zwarte doek niet diepzwart lijkt, maar hooguit antraciet.
Daarom moet je bij een zwart of wit doek niet alleen bij studioflitsers, maar óók bij continulicht de camera op de M-stand zetten om je achtergronddoek/achtergrond papierrol mooi zwart of juist mooi wit te krijgen.
Studioflitsers kun je los kopen of als set (met bijvoorbeeld twee flitsers, softboxen en statieven). Hierbij heb je keuze uit bouwkwaliteit (kunststof of metaal), flitskracht (uitgedrukt in Wattseconde), bedieningsgemak (instelmogelijkheden) en uitbreidbaarheid.
Je kunt flitsers indelen in thuisstudio flitssets: deze zijn voordelig en voor de meeste beginnende studiofotografen meer dan prima. Met twee flitsers kun je al professionele studiofoto's maken.
Het nadeel is dat doordat deze flitsers een statiefkoppeling van kunststof hebben, je beperkt bent qua accessoires: hele grote softboxen voor een enorme lichtspreiding bijvoorbeeld - die passen hier niet op, want de kunststof statiefkoppeling kan dat gewicht niet dragen.
Thuisstudio flitsers hebben, in tegenstelling tot professionele flitsers, een eenvoudig 'klemsysteem': accessoires klemmen zich met 4 duimschroeven vast om de hals aan de voorkant van de flitser.
Professionele flitsers zijn gemaakt van metaal, hebben meer vermogen (en hierdoor ook een koelmotor ingebouwd) en door de stevige bajonet-koppeling aan de voorkant, kun je ze uitbreiden met alle denkbare lichtvormers, klein en groot. Softboxen tot wel 2 meter, rechthoekige 'striplight' softboxen, achthoekige softboxen (octaboxen) tot wel 2 meter in diameter, enorme paraplu's, beautydishes en nog veel meer.
Daarnaast heb je bij deze flitsers meer bedieningsgemak doordat je de instellingen kunt aflezen op een display. Bij de duurdere modellen kun je deze zelfs op afstand aanpassen met een afstandsbediening. Tot slot laden ze sneller op en je in het professionele segment ook de keuze om HSS-flitsers te nemen: flitsers met High Speed Sync, oftewel een zeer korte flitsduur. Dit maakt het bevriezen van extreem snelle beweging mogelijk: denk aan een model waar een zak meel tegenaan gegooid wordt, of spattend water waarbij de druppels in de lucht hangen en dergelijke.
Vaak zie je dat fotografen beginnen met een thuisstudio-set en na verloop van tijd upgraden naar een professionele set. De thuisstudio-set kan dan nog heel goed dienst doen voor shoots op locatie omdat deze flitsers lekker licht zijn en makkelijker te vervoeren.
Continulicht voor de foto- en videostudio leek van oudsher nogal op bouwlampen. Deze zgn. 'tungsten' lampen hadden ook zo'n gloeidraad en het licht was nogal geel. Het nadeel hiervan was dat deze veel stroom verbruikten en erg warm werden (zeg maar gerust gloeiend heet). Daardoor kun je er geen accessoires op gebruiken om het licht naar je hand te zetten. De kleurtemperatuur (3200K) zorgde er bovendien voor dat kleuren niet natuurlijk leken. Soms is dat niet erg. Bij het filmen van personen bijvoorbeeld, zorgt een iets 'warmer' licht ervoor dat iemand er wat gezonder en minder bleekjes uitziet. Maar bij het fotograferen of filmen van producten, is het niet handig, want daarbij wil je dat de kijker precies ziet welke kleur het product heeft.
Dit soort lampen zijn nog wel verkrijgbaar, maar worden veel minder verkocht dan vroeger.
De meestverkochte continulampen op dit moment zijn fluorescentielampen, ook wel spiraallampen genoemd. Deze lijken op spaarlampen die je ook bij Blokker of IKEA kunt kopen, maar met drie belangrijke verschillen: ze geven VEEL meer licht, ze zijn een stuk groter en de kleurtemperatuur is 5400-5500K. Dit is helderwit licht, wat lijkt op normaal daglicht op een bewolkte dag. Het voordeel hiervan is dat kleuren er natuurlijk uitzien, dus niet te warm (geel) en ook niet te koel (blauw). Daarnaast zijn ze een stuk energiezuiniger dan lampen met een gloeidraad en worden ze nauwelijks warm. Daardoor kunnen ze probleemloos in een softbox geplaatst worden.
Het nadeel aan deze lampen is dat je een set niet heel snel op- en af kunt bouwen doordat je de lampen er steeds in en uit moet draaien en voorzichtig moet opbergen. Daarnaast zijn ze niet dimbaar: ze kunnen alleen aan en uit. Om de lichtsterkte te regelen, ben je dus aangewezen op de instellingen in je camera.
Die beide problemen heb je niet bij de derde soort continulicht: de LED-panelen. LED is niet alleen bij autolampen en huishoudelijke verlichting bezig andere soorten lampen te verdringen - ook in de fotostudio en videostudio is LED aan een niet te stuiten opmars bezig. Net als fluorescentielampen wordt LED niet warm - maar het heeft nog een aantal extra voordelen.
Dat laatste punt behoeft wellicht wat extra toelichting: een LED studiolamp met instelbare kleurtemperatuur bestaat in feite voor de helft uit LED-lampjes met warm licht (geel, 3200K), en voor de helft uit LEDjes met koel licht (blauw, 7000K). Je kunt met het bedieningspaneel achterop de lamp het licht mixen tot precies de juiste kleurtemperatuur. Laat je alle lampjes even fel branden, ontstaat er dus en mix van 5500K, oftewel neutraal wit dagicht. Maar heb je behoefte een warmer of koeler licht, dan kan dat.
Warmer licht of koeler licht?
Kwaliteit sinds 2010 Groot assortiment Veilig betalen Lage verzendkosten Snel thuisbezorgd Persoonlijk advies Kennis & Knowhow 2 jaar garantie 14 dagen bedenktijd
Unieke controleservice* Klantbeoordeling: 9,4
